Bademcik, dil kökünün iki tarafında da bulunan bir organdır. İnsan vücudunun giriş kapısını tutan bademcikler bağışıklık sisteminin ilk savunma hattını oluşturan bir sistemin parçasıdır. Ağız ve burundan vücuda giren bakteri ve virüs gibi mikroplar burada yakalanarak vücuda yayılması engellenir ve vücutta enfeksiyona yol açmadan yok edilir.
İnsan vücudu için bu kadar önemli bir organın neden alınması gerekir? (bademcik ameliyatı, tonsillektomi)
Bazı durumlarda bademcikler mikropları yok etmek yerine, onları barındıran bir rezervuar konumuna gelirler. Mikroplar buradan düzenli olarak yayılarak kalp dâhil vücudun her yerinde iltihaplanmalara yol açar.
Sık geçirilen boğaz enfeksiyonları, devamlı boğaz ağrısı ve ağız kokusu bu durumun belirtileri olabilir.
Büyüyerek çocuğun rahat nefes almasını engeller. Yeterli oksijen alamayan tüm organlarda yetersizlikler ve bozukluklar ortaya çıkar. Çocukluk çağında görülen uyku apnesinin en önemli nedeni bademciklerin büyümesidir. Çocukların fiziksel, zihinsel ve sosyal gelişimleri geri kalır.
Bu durumlarda vücudun göreceği zarar çok daha fazla olacağından bademciklerin alınması gerekir (bademcik ameliyatı, tonsillektomi). Şurası da bilinmelidir ki bademciklerin bağışıklık sistemi içindeki etkinlikleri yaşla birlikte azalmaktadır. Çocuk 5-6 yaşında iken bademcikler koruyucu fonksiyonlarını neredeyse tamamını bağışıklık sisteminin diğer parçalarına devretmiştir.
Bademcik hastalıklarında görülen belirtiler
Geniz eti, burun boşluğunun arka tarafında yerleşen üzüm salkımına benzer bir dokudur. Bademciklerle birlikte vücudun ana giriş kapıları olan ağız ve burundan giren mikropları karşılayan bağışıklık sistemin önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Ancak, geniz etinin de bademcikler gibi aktif görevi çocukluk döneminde sınırlıdır. Yaşla birlikte bu doku küçülür ve kaybolur. Sağlıklı bireylerde on yaşında bir çocukta geniz eti yok denecek kadar azdır ve erişkin dönemde tamamen kaybolur.
Çocuklarda geniz iki şekilde problem oluşturur.
Aşırı büyüyerek genzi tamamen kapatır. Fizyolojik yolları kapatarak çevre organlarda bozukluklara yol açar. Kulakta sıvı birikimine (seröz otitis media) yol açarak uzun dönemde kalıcı işitme kayıplarına yol açar. Burun ve sinüslerin drenajı bozulacağından bu yapılarda iltihaplanmalar başlar. İlerleyen dönemde bu burun ve sinüsler normal yapılarını kaybeder. Hatta büyüme çağındaki çocuklarda yüz gelişimini etkileyerek adenoid yüz denilen anormal bir yüz görüntüsü ortaya çıkabilir.
Solunumla burundan giren mikropları yok etmek yerine, onları barındıran bir rezervuar konumuna gelir ve komşu organlarda tekrarlayan veya kalıcı enfeksiyonlara yol açar. Orta kulak iltihapları (akut otitis media) ve buna bağlı işitme kayıpları ortaya çıkabilir. Burun ve sinüslerde iltihaplanmayla (sinüzit) devamlı burun akıntıları ve burun tıkanıklığına yol açabilir. Genellikle bu iki durum birliktedir.
Yukarıda tarif edilen veya başka problemlere kaynak oluşturduğu takdirde geniz eti tedavi edilmelidir. Geniz eti problemleri çoğunlukla ilaçla tedavi edilebilmektedir. Ancak problemin şiddetine ve nedenine bağlı cerrahi tedavi de gerekebilir (geniz eti ameliyatı, adenoidektomi).
Başta alerjik rinit olmak üzere iltihaplanmaya yol açabilecek her türlü viral veya bakteriyel enfeksiyonlar veya sigara gibi kimyasal maddelere maruz kalma geniz etini büyütebilir. Bununla birlikte genetik yatkınlığı olan çocuklarda geniz eti doğuştan büyük olabilir. Ayrıca nadirde olsa bağışıklık sistemini tutan kanserlerde ilk bulgu geniz eti büyümesi olabilir.
Geniz eti hastalıklarında görülen belirtiler
